Πώς η ελληνική λογοτεχνία, ποίηση και μυθολογία επηρέασαν τον Σαίξπηρ

Ο Σαίξπηρ ήταν δάσκαλος της γλώσσας, του δράματος και της φαντασίας, ο οποίος άντλησε από διάφορες πηγές και επιρροές για να δημιουργήσει τα διαχρονικά έργα του. Μεταξύ αυτών των πηγών, η κλασική λογοτεχνία, η ποίηση και η μυθολογία της αρχαίας Ελλάδας έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του ύφους, των θεμάτων και των χαρακτήρων του. Ας εξερευνήσουμε πώς ο Σαίξπηρ εμπνεύστηκε από τον ελληνικό πολιτισμό και τις ελληνικές ιστορίες και πώς τις προσάρμοσε στο δικό του πλαίσιο και σκοπό.

Κλασική εκπαίδευση και έκθεση του Σαίξπηρ

Ο Σαίξπηρ γεννήθηκε στα τέλη του 16ου αιώνα, μια εποχή που το κίνημα της Αναγέννησης άνθιζε στην Ευρώπη και τα κλασικά κείμενα της Ελλάδας και της Ρώμης ανακαλύφθηκαν ξανά και μεταφράστηκαν. Ο Σαίξπηρ έλαβε κλασική εκπαίδευση στο King’s New School στο Στράτφορντ-απόν-Έιβον, όπου σπούδασε λατινικά, γραμματική, ρητορική και λογοτεχνία. Διάβασε και έμαθε από συγγραφείς όπως ο Οβίδιος, ο Βιργίλιος, ο Οράτιος και ο Σενέκας, οι οποίοι τον εισήγαγαν στους μύθους, τους θρύλους και τις ιστορίες του αρχαίου κόσμου. Γνώρισε επίσης τα έργα του Ομήρου, του Πλούταρχου και άλλων Ελλήνων συγγραφέων μέσω αγγλικών μεταφράσεων και διασκευών.

Η έκθεση του Σαίξπηρ στον κλασικό πολιτισμό συνεχίστηκε καθ ‘όλη τη διάρκεια της καριέρας του ως θεατρικός συγγραφέας και ηθοποιός στο Λονδίνο, όπου είχε πρόσβαση σε διάφορα βιβλία, χειρόγραφα και παραστάσεις που περιείχαν ελληνικά στοιχεία. Ήταν εξοικειωμένος με τις συμβάσεις και τα είδη του ελληνικού θεάτρου, όπως η τραγωδία, η κωμωδία και η σάτιρα, και τα ενσωμάτωσε στα δικά του έργα, δανειζόμενος και τροποποιώντας πλοκές, χαρακτήρες και μοτίβα από ελληνικές πηγές για να δημιουργήσει νέες και πρωτότυπες ιστορίες. Συχνά συνδύαζε το κλασικό με το σύγχρονο, το ρεαλιστικό και το φανταστικό, το ιστορικό και το μυθικό, για να παράγει έργα που απευθύνονταν σε ένα ευρύ και ποικίλο κοινό.

Έργα του Σαίξπηρ βασισμένα στην ελληνική μυθολογία

Ο Σαίξπηρ έγραψε περίπου 37 έργα, και τα περισσότερα από αυτά έχουν κάποια αναφορά στην ελληνική μυθολογία σε αυτά, είτε ως ονόματα, υπαινιγμοί, μεταφορές ή σύμβολα. Ωστόσο, ορισμένα από τα έργα του βασίζονται πιο άμεσα και ρητά σε ελληνικούς μύθους και παρουσιάζουν χαρακτήρες και γεγονότα από τις αρχαίες ιστορίες. Αυτά τα έργα περιλαμβάνουν:

• Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας: Πρόκειται για μια κωμωδία που περιστρέφεται γύρω από το γάμο του Θησέα, του θρυλικού βασιλιά της Αθήνας, και της Ιππολύτας, της βασίλισσας των Αμαζόνων, οι οποίοι είναι και οι δύο χαρακτήρες από την ελληνική μυθολογία. Το έργο περιλαμβάνει επίσης μια ομάδα νεράιδων, με επικεφαλής τον Oberon και την Titania, οι οποίες βασίζονται στους θεούς και τις θεές του Ολύμπου και παρεμβαίνουν στη ζωή και τους έρωτες τεσσάρων νεαρών Αθηναίων και ενός θιάσου ερασιτεχνών ηθοποιών. Το έργο αναφέρεται επίσης σε άλλους ελληνικούς μύθους, όπως ο Πύραμος και η Θίσβη, ο Μινώταυρος και η Μήδεια.

• Τρωίλος και Χρυσηίδα: Πρόκειται για μια τραγωδία που απεικονίζει την ερωτική σχέση μεταξύ του Τρωίλου πρίγκιπα και της Χρυσηίδας, μιας Ελληνίδας αιχμαλώτου, κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου, που ήταν μια διάσημη σύγκρουση μεταξύ των Ελλήνων και των Τρώων, όπως αφηγείται η Ιλιάδα του Ομήρου. Το έργο απεικονίζει επίσης τις ενέργειες και τις αλληλεπιδράσεις διαφόρων Ελλήνων και Τρώων ηρώων, όπως ο Αχιλλέας, ο Έκτορας, ο Αγαμέμνονας και ο Πάρις, καθώς και των θεών και των θεών που επηρέασαν τον πόλεμο, όπως η Αθηνά, ο Απόλλωνας και η Αφροδίτη. Το έργο προσφέρει μια κυνική και σατιρική άποψη του πολέμου και των εραστών και αμφισβητεί τα ιδανικά της τιμής, της πίστης και του ρομαντισμού.

• The Winter’s Tale: Πρόκειται για ένα ειδύλλιο που αφηγείται την ιστορία του Λεόντη, του βασιλιά της Σικελίας, ο οποίος ζηλεύει τη σύζυγό του Ερμιόνη και τον φίλο του Πολυξένη, τον βασιλιά της Βοημίας, και τους κατηγορεί για μοιχεία. Διατάζει να σκοτώσουν την Ερμιόνη και εγκαταλείπει τη νεογέννητη κόρη τους Περντίτα σε ένα απομακρυσμένο μέρος. Ωστόσο, η Ερμιόνη σώζεται κρυφά από έναν πιστό υπηρέτη και η Περντίτα ανατράφηκε από έναν βοσκό στη Βοημία. Δεκαέξι χρόνια αργότερα, η Περντίτα ερωτεύεται τον Florizel, γιο της Πολυξένης, και καταφεύγουν στη Σικελία, όπου επανενώνονται με τον Λεόντη και την Ερμιόνη, η οποία αποκαθίσταται θαυματουργικά στη ζωή. Το έργο είναι εμπνευσμένο από το μύθο του Απόλλωνα και της Δάφνης, καθώς και από την ιστορία του Πυγμαλίωνα και της Γαλάτειας, και παρουσιάζει ένα άγαλμα της Ερμιόνης που ζωντανεύει. Το έργο περιλαμβάνει επίσης έναν χαρακτήρα που ονομάζεται Αυτόλυκος, ο οποίος βασίζεται στον γιο του Ερμή, τον θεό των κλεφτών και των απατεώνων.

Διάφορες ταινίες έχουν εμπνευστεί από έργα του Σαίξπηρ, τα οποία με τη σειρά τους εμπνεύστηκαν από ελληνικούς μύθους, και παρουσιάζουμε μερικές στο βιβλίο μας Η Ελλάδα στα Όσκαρ . Μια ταινία, που ονομάζεται Anonymous (από το 2011), προτείνει μια ενδιαφέρουσα θεωρία ότι ο Σαίξπηρ δεν ήταν ο συγγραφέας των έργων του, μια θεωρία που θα μπορούσε να είναι πραγματική λαμβάνοντας υπόψη πόσα δανείστηκε από τον ελληνικό μύθο.

Η χρήση της ελληνικής μυθολογίας από τον Σαίξπηρ ως πηγή έμπνευσης και καινοτομίας

Ο Σαίξπηρ δεν αντέγραψε απλώς ή μιμήθηκε τους ελληνικούς μύθους, αλλά τους χρησιμοποίησε ως πηγή έμπνευσης και καινοτομίας. Προσάρμοσε και μεταμόρφωσε τις αρχαίες ιστορίες ώστε να ταιριάζουν στο δικό του καλλιτεχνικό όραμα και στις προσδοκίες του κοινού του, αλλάζοντας ονόματα, σκηνικά και λεπτομέρειες των μύθων και προσθέτοντας ή παραλείποντας χαρακτήρες και γεγονότα. Επίσης, ανακάτεψε και ταίριαξε στοιχεία από διαφορετικούς μύθους και δημιούργησε νέες συνδέσεις και αντιθέσεις μεταξύ τους χρησιμοποιώντας τους μύθους για να εξερευνήσει διάφορα θέματα και ζητήματα, όπως η αγάπη, η ζήλια, η εκδίκηση, η δύναμη, η ταυτότητα, η μοίρα και η ελεύθερη βούληση. Χρησιμοποίησε επίσης τους μύθους για να δημιουργήσει δραματικά εφέ, όπως ειρωνεία, χιούμορ, σασπένς και έκπληξη, και έκανε τους μύθους σχετικούς και σχετικούς με τη σύγχρονη κοινωνία του, η οποία επίσης εμπλούτισε και επέκτεινε την πολιτιστική και λογοτεχνική κληρονομιά του κλασικού κόσμου.

Η κληρονομιά του Σαίξπηρ

Ο Σαίξπηρ ήταν μια ιδιοφυΐα που επηρεάστηκε από πολλές πηγές και επιρροές, αλλά η κλασική λογοτεχνία, η ποίηση και η μυθολογία της αρχαίας Ελλάδας ήταν μία από τις σημαντικότερες και εξέχουσες. Ήταν πολύ έμπειρος στον ελληνικό πολιτισμό και τις ιστορίες και τις χρησιμοποίησε για να δημιουργήσει τα δικά του έργα τέχνης. Εμπνευσμένος από το ελληνικό θέατρο, έγραψε έργα που ακολούθησαν ή αμφισβήτησαν τις συμβάσεις και τα είδη του. Μέχρι σήμερα τα έργα του εκτελούνται τακτικά, όπως για παράδειγμα η Royal Shakespeare Company που αυτή τη στιγμή παρουσιάζει το Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας.

Ο Σαίξπηρ εμπνεύστηκε από τους ελληνικούς μύθους και έγραψε θεατρικά έργα που τους επανέλαβαν ή τους επαναπροσδιόρισαν. Δεξιοτέχνης του κλασικού και του μοντέρνου, του ρεαλιστικού και του φανταστικού, του ιστορικού και του μυθικού, δημιούργησε έργα που ξεπερνούσαν τον χρόνο και τον χώρο. Ήταν ένας πραγματικός κληρονόμος και καινοτόμος της ελληνικής κληρονομιάς και άφησε μια δική του μόνιμη κληρονομιά.